Joris Luyendijk over het oogsten van informatie

Voor internal auditors is het belangrijk om de juiste informatie boven water te krijgen. Dat vraagt om interview skills. Joris Luyendijk is, zoals hij het zelf verwoordt, al zijn hele leven bezig met het oogsten van informatie uit mensen. Hij verzorgde daarover aan het einde van dag 1 van het IIA Congres 2018 een leerzame keynote.

“In Londen heb ik veel internal auditors geïnterviewd. Internal auditors halen veel informatie uit andere mensen en toch lijken ze moeite te hebben met het interacteren met de omgeving.” Het oogsten van informatie uit mensen is dagelijkse kost voor Joris Luyendijk. En daar mogen de aanwezigen in de zaal nu ook de vruchten van plukken.

Een interview is geen kruisverhoor

Luyendijk benadrukt dat interviewen iets heel anders is dan menig actualiteitenprogramma op tv laat zien. Dat zijn vaak kruisverhoren, waarin de presentator vooral iets wil horen en de kijker eigenlijk niets komt te weten. En dat is precies waar het in een goed interview wél om gaat. Oprechte interesse helpt om de juiste informatie te kunnen oogsten. Dat gaat over het stellen van de juiste vragen en jezelf afvragen of je die vraag aan de juiste persoon stelt. Praat met mensen die het werk doen en over de inhoud gaan en liever niet met de manager of (nog erger) de afdeling voorlichting.

“Oprechte interesse helpt om de juiste informatie te kunnen oogsten” 

Veiligheid is het sleutelwoord

Veiligheid is het sleutelwoord! Realiseer je dat als er angst is voor bijvoorbeeld baanverlies of als er ergens een taboe op rust, empathie erg belangrijk is. Zeker wanneer je te maken hebt met penibele situaties en gevoelige kwesties, zoals bij internal audit het geval kan zijn, is het belangrijk om met makkelijke vragen te beginnen. Later ga je verdiepen en vraag je naar concrete voorbeelden. Geef de persoon tegenover je het gevoel dat hij zijn verhaal kwijt kan en dat het niet tegen hem kan worden gebruikt. Zorg voor anonimiteit en maak functies niet herleidbaar. Veiligheid is ook aansluiting zoeken. Dat kan zitten in hoe je je kleedt, wat je bestelt als je een lunch- of dinerafspraak hebt en taalgebruik. Veiligheid betekent ook soms jezelf, jouw mening of visie, eruit halen. Een voorbeeld is ‘Mijn omgeving zou graag willen weten hoe dit heeft kunnen gebeuren. Wat kan ik ze vertellen?’ Dezelfde vraag ‘Hoe heb je dit in godsnaam kunnen laten gebeuren’, creëert weerstand en neemt het gevoel van veilig en ronduit kunnen praten weg.

De verschillende lagen van een interview

Goed luisteren is van groot belang. Net zoals je over dingen heen kijkt, kun je ook over zaken heen luisteren. Soms zitten er in kleine nuances verstopt in grote boodschappen. Het ogenschijnlijke simpele zinnetje ‘ik werk bij bedrijf x’, heeft een andere lading dan wanneer iemand zegt vóór een bedrijf te werken. Als je die nuances herkent, kun je daar op doorvragen. En let op non-verbale aspecten, maar vergeet ook niet je bewust te zijn van je eigen emoties. Een goed interview heeft dan ook verschillende lagen. Op het eerste niveau antwoordt de persoon en tegelijk ben je op het tweede niveau al vragen aan het formuleren en stellen. In het derde niveau let je op non-verbale aspecten en op het vierde niveau op je eigen emoties. Dát alles maakt het verschil tussen dat wat iemand wil horen en dat wat iemand wil - of misschien zelfs: móet - weten.