De auditor als stuntpiloot

“Mensen maken ontzettend veel fouten. Dat is niet te voorkomen, maar dat is ook niet de bedoeling. Van (andermans) fouten, kun je namelijk ontzettend veel leren,” zegt Frank Versteegh (piloot en kunstvlieger) tijdens zijn presentatie ‘Risk Management’ op het IIA Congres 2019. “Ook piloten maken fouten, heel veel zelfs. Toch is het vliegtuig het meest veilige vervoersmiddel dat er is.” Hoe dat kan? Door goed te plannen aan de hand van protocollen. “Bovendien zit er altijd iemand naast je die je controleert.” Hieronder vijf lessen van Frank Versteegh voor de auditor die zijn risico’s goed wil managen.

1. Een goede voorbereiding is het halve werk
Veertien jaar geleden vloog Frank Versteegh tijdens de Red Bull Air Race onder de Erasmusbrug door. Ja, dat was gevaarlijk, ja, er waren mensen tegen, en ja, hij heeft het maar mooi gedaan. “Je moet vooral veel oefenen, zodat je het tijdens de race allemaal optimaal in je systeem hebt. Dat geeft je tijdens de race de vrijheid om je bezig te houden met omstandigheden die altijd anders kunnen zijn, zoals de wind.” Als je precies weet wat je allemaal moet doen, kun je beter omgaan met de dingen waar je géén invloed op hebt.  “Voordat je een track ingaat, heb je die helemaal gepland. ‘Plan your flight and fly your plan.’ Als het niet volgens plan gaat, dan stop je ermee. Dat is risicomanagement. Je kunt rustig blijven, want je weet te allen tijden wat je moet doen.”

2. Wees je bewust van de risico’s
“Ik moest zelf de risico’s voor de Erasmusbrug uitleggen: ‘Nou, je kunt een kras op de brug krijgen doordat ik er met mijn staart tegenaan vlieg. Je kunt ook een grote rode vlek op de brug krijgen, naast die kras, als ik in zijn geheel tegen de brug vlieg. Je kunt daarnaast ook nog een roetvlek op de brug krijgen, als de brandstoftank ontploft tijdens de crash. In alle gevallen zal je even opnieuw moeten verven.’ Met zoveel kilometer per uur ergens tegenaan vliegen, is namelijk hetzelfde als een bord spaghetti tegen de muur gooien. De vergunning werd direct afgegeven toen ze beseften dat ik me terdege realiseerde wat de risico’s (voor mijzelf en voor de omgeving) waren.”

3. Weet wat je moet doen in onverwachte situaties
Daarnaast is het ook goed om te weten wat je moet doen als alles totaal anders gaat dan je van tevoren had gedacht. Bijvoorbeeld als je ineens niet meer kunt vertrouwen op de techniek die je altijd gebruikt. “Soms doen de instrumenten het niet meer. Wat doe je dan? Daar worden piloten ook op getraind. Zo leer ik instructeurs hoe ze kunnen vliegen zonder instrumentarium en systemen. Want als je weet wat je moet doen in dergelijke situaties, ben je er ook niet meer bang voor. Het is ontzettend belangrijk om angst weg te nemen. Dit kunnen de instructeurs dan ook overbrengen op de nieuwe generatie. Zelfs met de exponentieel groeiende luchtvaart, zijn het aantal ongevallen altijd blijven dalen. Dat zegt wat.”

4. Hoe meer je weet, hoe beter werk je kunt leveren
“Het zou goed zijn als alle pas-afgestudeerde piloten starten met vliegen zonder copiloot in een klein vliegtuigje, vervolgens een keer verdwalen en hun eigen problemen moeten oplossen. Maar de opleidingen moeten goedkoper worden en daardoor beginnen nieuwe piloten tegenwoordig altijd multi-pilot. Dat is niet handig. Ja, mensen maken ontzettend veel fouten - dat is niet te voorkomen, maar dat is ook niet de bedoeling. Van (andermans) fouten, kun je namelijk ontzettend veel leren. EN hoe meer je van tevoren leert, hoe beter het is.” Met een degelijke kennis van zaken en een stevige fundering van ervaringen, ben je beter in staat om je werk in alle facetten uit te voeren.

5. Praat over je fouten zodat deze als les kunnen dienen
“Goede feedback is functionele feedback, gericht op het functioneren, en niet op het persoonlijke vlak. Dergelijke feedback heeft als doel om herhalingen te voorkomen. Fouten moeten natuurlijk niet nog een keer gemaakt worden. Straffen heeft geen zin, want mensen maken fouten namelijk niet express. Positive learning is erg belangrijk. Kijk niet naar ‘Who is to blame’, maar naar ‘How can we prevent this in the future’.” Een goed voorbeeld hiervan is een piloot die werd veroordeeld op basis van zijn eerlijke uitspraken over de fouten die hij had gemaakt. “Daarna waren er minder incident reports. Wat natuurlijk niet betekent dat de fouten niet meer plaatsvinden, maar men spreekt er niet meer over. Dat is absoluut niet handig.” Je moet vrij kunnen spreken over de fouten die je gemaakt hebt, zodat er van de fouten geleerd kan worden en ze voorkomen kunnen worden.