17-12-2009
17-12-2009

Internal audit en de management letter als marketinginstrument


Door Naeem Arif en Arie Molenkamp

14 december 2009

In het oktobernummer van 'de Accountant' (2009) besluit Hans Blokdijk zijn analyse over de combinatie van interne en externe audit met de oproep om mogelijk door hem over het hoofd geziene aspecten naar voren te brengen. Wij nemen die handschoen graag op en noemen hier twee aspecten.

Allereerst het voor deze discussie essentiële onderscheid tussen interne accountancy en internal auditing. Blokdijk gaat daar wel op in, maar hij maakt het verschil toch onvoldoende expliciet.

Internal audit doet op basis van gedegen onderzoek een uitspraak over de kwaliteit van interne beheersing. Het is een intern managementinstrument, uitgevoerd door een multidisciplinair team waarin de organisatiekundig geschoolde auditor domineert.

Wij zijn het hartgrondig eens met Blokdijks opvatting om uit te sluiten dat de externe accountant deze (op verbetering van de interne beheersing gerichte) werkzaamheden gaat uitvoeren. Dat zou de slager zijn die het eigen vlees keurt. Daarbij komt nog dat de voor de jaarrekeningcontrole opgeleide accountant per definitie niet is geëquipeerd om die noodzakelijkerwijs breed georiënteerde internal auditfunctie te vervullen.

Van interne accountancy spreken we als een organisatie de jaarrekeningcontrole intern heeft belegd.

Vanuit ons perspectief is het om het even of deze jaarrekeningcontrole door een interne of externe accountant wordt uitgevoerd. In voorkomende gevallen kan de externe accountant de functie van de interne accountant overnemen. Maar dan moeten organisaties het onderscheid tussen accountantscontrole en internal auditing wel blijvend borgen.

Veel accountants bruuskeren dit onderscheid. En daar zit een van de essentiële problemen in deze discussie. Daarmee komen we aan het tweede veronachtzaamde aspect.

Blokdijk noemt in zijn artikel even kort de functie van de in de jaren zeventig opgekomen management letter, die volgens hem "ook vaak advies" bevatte - zij het "meestal in algemene termen" - en waartegen "geen verzet" bestond. Mogelijk onbedoeld noemt hij met deze ogenschijnlijk neutrale opmerking wel degelijk een belangrijke factor in deze discussie.

De destijds mede door Blokdijk geïnstigeerde ontwikkeling van de management letter werd een groot succes omdat de accountant jaarlijks signalen afgaf over mogelijke problemen, waarbij hij ook de bijbehorende 'natuurlijke' adviezen verstrekte. Wij ervaren in de praktijk echter dat deze brief de laatste jaren een niet te onderschatten functie heeft gekregen bij de pogingen van externe accountants om bij cliënten het managementinstrument internal audit over te nemen.

Tegenwoordig dient de management letter kennelijk onverholen een commercieel doel. Er worden brieven verstrekt waarin organisatieproblemen niet alleen worden gesignaleerd maar zodanig uitgebreid worden behandeld dat ook de mogelijke aanpak voor de oplossing en detail wordt aangegeven. Dit alles inclusief de methoden, de mensen en het instrumentarium waarover de externe accountant beschikt om het vermeende probleem te lijf te kunnen gaan.

Dergelijk gebruik van de management letter maakt het mogelijk om de verhouding tussen controlehonorarium en adviesfee bij een cliënt ten gunste van het tweede te beïnvloeden.

De maatschappelijke schade daarvan kan groot zijn. Certificerende partners die relatief gezien weinig adviesarbeid toelaten (komt gelukkig ook voor) kunnen hier mogelijkerwijs (impliciet) op worden aangesproken. De sinds kort verplichte publicatie over de verhouding van deze omzetcijfers laat immers aan duidelijkheid niets te wensen over.

Hoe is het zover gekomen? De periode waarin accountantsorganisaties hun adviestakken verkochten ligt al weer jaren achter ons. Inmiddels is de ‘contractperiode' verstreken en is men in snel tempo bezig om weer eigen adviesunits op te bouwen. Er zijn specialisten aangetrokken op gebieden als ethiek, corporate finance, overnames, internal audit en zo meer.

Elk aanbod creëert zijn eigen vraag. Het verschijnsel van de 'aanbodgestuurde' management letter mag in dit licht dan ook geen verwondering meer wekken. De verleiding om naast de certificerende arbeid ook advieswerk te gaan verrichten ligt kennelijk voor elke externe accountant op de loer.

In situaties à la 'Rentokil' zou het accountantsorganisaties echter niet misstaan om met een voor het publiek aanvaardbare en vertrouwenwekkende oplossing te komen.

Vertrouwen in het economisch verkeer is immers gestoeld op integer handelen, niet op regels.


 

Terug naar het nieuwsoverzicht

IIA Nederland

088-0037100
iia@iia.nl
Burgemeester Stramanweg 105F
1101 AA Amsterdam
Contact opnemen

Audit Magazine

Audit Magazine

Lidmaatschap

IIA is dé toonaangevende beroepsorganisatie voor internal auditors. Een lidmaatschap laat u delen in de collectieve kennis van alle vakgenoten in de wereld.
Meer informatie