‘In de boardroom wordt er niet vanzelfsprekend naar je geluisterd’
Interview met Caroline Zegers, Deloitte, over onboarding van jonge commissarissen.
Jonge commissarissen (tot 55 jaar) moeten het politieke spel in de boardroom leren spelen om te slagen in hun eerste toezichtfunctie, aldus Caroline Zegers, partner en voorzitter van het Commissarissenprogramma van Deloitte.
Waar lopen jonge commissarissen tegenaan bij hun eerste toezichtfunctie?
‘Jonge commissarissen zijn in de boardroom vaak de enigen onder de zestig jaar. Daardoor kunnen ze gemakkelijk in een geïsoleerde positie terechtkomen. In sommige boards word je alleen serieus genomen als je zelf ceo bent geweest. Jonge commissarissen hebben die ervaring vaak nog niet en dan kunnen oudere commissarissen makkelijk zeggen: “Joh, daar heb jij helemaal geen verstand van.” Daarnaast zijn young professionals in hun dagelijkse managementfunctie gewend aan een natuurlijk spreekrecht, ontleend aan hun professionele identiteit en vakmatige deskundigheid, bijvoorbeeld op het gebied van Financiën, of HR. In de board wordt er echter niet meer vanzelfsprekend naar je geluisterd. Een inhoudelijk verhaal is niet langer voldoende om gehoord te worden, je moet juist een brede blik op het bedrijf ontwikkelen. Young professionals moeten als commissaris dus de knop leren omzetten: van een specialistische invalshoek naar een generalistische scope. De nieuwe generatie commissarissen heeft vaak ook nog een fulltime baan naast de toezichtfunctie en wil vaak efficiënter vergaderen en een vlottere besluitvorming dan de oud-bestuurders in de raad, die meer tijd hebben. Ook tegen dat verschil lopen jonge toezichthouders aan.’
Worstelen vrouwen met dezelfde problematiek als mannen bij hun eerste commissariaat?
‘Vrouwen hebben een dubbel nadeel, omdat ze in de rvc meestal tot twee minderheden behoren: zowel qua leeftijd als geslacht. Ze moeten dus vaak nog iets harder werken dan jonge commissarissen in het algemeen om hun plekje in de boardroom te veroveren.’
Is de nieuwe generatie commissarissen wel voldoende toegerust voor de dynamiek in de boardroom?
‘Young professionals hebben ook in hun eigen loopbaan te maken met politiek spel, maar dat beperkt zich vaak tot de vakinhoudelijke arena. In de raad van commissarissen krijgen ze te maken met een andere dynamiek. Ze hebben zich bijvoorbeeld goed voorbereid op de commissarissenvergadering en komen er vervolgens achter dat belangrijke besluiten al in de wandelgangen voorgekookt zijn. Daar moet de nieuwe generatie commissarissen erg aan wennen. Vooral vrouwen hebben daar vaak moeite mee. In hun hoofdfunctie weigeren ze soms om aan dat spel mee te doen en denken ze: dan krijg ik die promotie of opdracht maar niet. Maar in de boardroom kom je niet ver met zo’n houding. If you can’t stand the heat, stay out of the kitchen. Je hoeft jezelf natuurlijk geen geweld aan te doen, maar je kunt er wel je eigen vertaling aan geven. Een jonge vrouwelijke commissaris ontdekte bijvoorbeeld dat ze een belangrijke stakeholder benadeeld had door niet mee te doen aan het politieke spel. Dat bewustzijn kan helpen: je zit niet voor jezelf in die raad van commissarissen, je vertegenwoordigt en behartigt het belang van alle stakeholders.’
Hoe moeten jonge commissarissen het spel in de boardroom spelen?
‘Bijvoorbeeld door je oor goed te luisteren te leggen, door voor de vergadering te sparren met andere commissarissen en door medestanders te zoeken: in ruil voor steun voor jouw punt, steun jij het punt van de ander. Je moet dus op zoek gaan naar verbinding: een commissaris met dezelfde achtergrond, of in elk geval iets gemeenschappelijks. Een commissaris van 40 heeft niet altijd een natuurlijke klik met een commissaris van 60+, dus je moet bewust op zoek gaan naar raakpunten. Als je bijvoorbeeld niets met golfen hebt, ga dan op een informeel moment een één-op-één-gesprek aan en zoek naar een verbindend haakje. Een andere tip: choose your battles. Ga niet tegen élk agendapunt in, want dan denken ze: daar heb je hem of haar weer. Beperk je tot de belangrijkste punten en breng die met een glimlach, anders gaan de hakken in het zand. Maak het niet je persoonlijke strijd. Let ook goed op hoe de andere commissarissen erbij zitten: zitten ze op het puntje van hun stoel of zijn ze verveeld? Dit soort best practices geven we mee aan cursisten van onze leergang Women on Boards. De leergang is bedoeld voor vrouwen die binnen drie jaar een toezicht- of bestuursfunctie ambiëren. We maken ze bewust van de problematiek en reiken ze concrete handvatten en praktijkcases aan. De inzichten gelden trouwens ook voor mannelijke aankomend commissarissen, alleen schrijven die zich minder snel in voor een dergelijke leergang.’
Hoe zorgvuldig moeten jonge commissarissen hun eerste toezichtfunctie kiezen?
‘Veel young professionals zijn vereerd als ze voor een commissariaat gevraagd worden. Maar het is verstandig om niet meteen ja te zeggen, een goede due diligence te doen en naar je gevoel te luisteren. Daar zijn vrouwen trouwens weer beter in dan mannen. Wil het bedrijf in kwestie alleen maar een jongere of vrouwelijke commissaris omdat het móet? Of wordt diversiteit omarmd en staan de zittende bestuurders en commissarissen daadwerkelijk open voor nieuwe en frisse inbreng? Passen het bedrijf en de cultuur wel bij je? Een ander belangrijk punt: ben je de enige jongere of vrouw in de raad, of worden er binnenkort meer benoemd? Samen sta je immers sterker. Als je in je eentje tegenover een conservatief blok komt te staan, is de kans groot dat je gefrustreerd voortijdig opstapt. Daarmee beschadig je niet alleen het bedrijf, maar ook je eigen loopbaan als toezichthouder.’
Welke verantwoordelijkheid ligt er bij de zittende commissarissen?
‘Allereerst is de rol van de voorzitter belangrijk: die moet jonge commissarissen af en toe het woord geven en ruimte scheppen voor afwijkende meningen. Maar ook de andere commissarissen moeten openstaan voor de inbreng van hun jongere collega’s. Ze moeten zich bewust zijn van het belang van diversiteit in brede zin voor goed toezicht. Jonge commissarissen staan midden in de maatschappij en weten wat er leeft bij de verschillende stakeholders. Ze kunnen dus buiten naar binnen helpen brengen. Daarnaast kunnen ze kennis inbrengen over nieuwe ontwikkelingen, zoals robotisering. Een raad van commissarissen met alleen oud-bestuurders van 65+ heeft daar vaak minder zicht op. Dat soort ontwikkelingen was immers nog niet of veel minder belangrijk dan toen zij ceo waren. De nieuwe generatie commissarissen zal sneller vragen stellen over duurzaamheid of disruptive innovatie. Die inbreng is cruciaal voor de continuïteit van de onderneming, zeker nu strategische planning allang geen tijdshorizon meer heeft van vijf jaar, zoals vroeger. Die ontwikkelingen dwingen ook de old boys in boards om hun manier van toezicht houden te veranderen. Jonge commissarissen kunnen fungeren als een katalysator voor die noodzakelijke omslag.’
Klik hier voor meer informatie over de leergang Women on Boards.
Auteur: Marike van Zanten
Bron: Nationaal Register | 
