Blog: Waakhond als metafoor, liever niet …

Peter Hartog is Directeur Vaktechniek bij IIA Nederland. De standpunten in deze blog zijn op persoonlijke titel.

Het IIA zal een campagne starten om de professie van internal auditor breder en beter onder de aandacht te brengen. Het beeld van de internal auditor (IA) als waakhond heeft lange tijd gediend als metafoor om de rol van de auditor in de organisatie te beschrijven. Het is nu ook het thema van Audit Magazine. Vraag is echter of ‘waakhond’ daarbij een passende metafoor is, of dat er betere zijn. Bijvoorbeeld navigator of sportarts? 

In het woordenboek wordt een waakhond omschreven als:
 

1. hond bij een huis die door te blaffen waarschuwt als er iemand aankomt
   Dus als waarschuwer tegen naderende risico’s of bedreigingen. Dat kan bij de IA passen, al is blaffen een wat primaire en inhoudelijke lege reactie.
    
2. persoon of instantie die toezicht houdt
   Vaak met de toevoeging ’namens het publiek’. Dat sluit niet aan bij de purpose statement in GIAS. We zijn er voor de organisatie zelf: Internal auditing versterkt het vermogen van de organisatie om waarde te creëren, te beschermen en te behouden. Dat gebeurt door diverse bijdragen, waaronder ‘IA verbetert de besluitvorming van en het toezicht op de organisatie’. Dus de organisatie helpen het toezicht te verbeteren.
    

Waarom de waakhond-metafoor tekortschiet
 

1. Reactief i.p.v. proactief: De waakhond suggereert een overwegend reactieve houding; waakhonden reageren pas als er al iets aan de hand is. Internal auditors spelen echter een proactieve rol in het voorkomen van risico's en het verbeteren van processen voordat problemen zich manifesteren.
    
2. Angst i.p.v. samenwerking: Waakhonden kunnen intimiderend zijn en worden vaak ingezet om te waarschuwen en te beschermen door angst in te boezemen. Dit staat in contrast met de moderne internal auditor, die juist samenwerking en dialoog met anderen zoekt om de organisatie als geheel te versterken. Auditors bouwen bruggen en zijn partners in het ondersteunen van de organisatiedoelen.
    
3. Beperkte scope: Waakhonden hebben een duidelijke, beperkte taak. De universe van Internal auditors is veel breder, en omvat alle doelen en activiteiten van de organisatie.
    

Betere metaforen: de navigator of de sportarts
 

1. Richting geven: Net als een navigator, helpt de internal auditor de organisatie om haar koers te bepalen en te houden. Ze bieden inzicht in complexe vraagstukken en helpen bij het navigeren door risico's en kansen, gericht op zowel de korte als de lange termijn.
    
2. Instrumenteel in besluitvorming: Navigators zijn essentieel voor het maken van geïnformeerde beslissingen tijdens een reis. Zo ook, bieden internal auditors cruciale analyses, oordelen en adviezen, die helpen bij strategische en operationele besluitvorming binnen de organisatie.
    
3. Flexibiliteit en aanpassingsvermogen: Navigators moeten kunnen omgaan met veranderende omstandigheden en hun plannen daarop aanpassen. Internal auditors beoordelen continu de interne en externe omgeving van de organisatie en stellen hun auditplannen bij als reactie op nieuwe uitdagingen en veranderende omstandigheden.

Door de internal auditor als navigator te beschouwen, benadrukken we de actieve, strategische en ondersteunende rol die auditors spelen in de sturing en beheersing van hun organisaties. Deze metafoor weerspiegelt een meer holistische en positieve benadering van de werkzaamheden en de bijdrage aan het succes van de organisatie.

Een andere interessante metafoor voor de rol van de internal auditor is die van de sportarts. Deze vergelijking legt het accent op de bijdrage aan een gezonde, goed presterende en veerkrachtige organisatie (performance in GIAS!). En dat niet pas als er blessures zijn opgetreden:
 

1. Preventieve zorg: Net zoals een sportarts zich richt op het voorkomen van blessures en het optimaliseren van de fysieke conditie van atleten, focust de internal auditor op het voorkomen van problemen binnen de organisatie. Dit wordt gedaan door risico's vroegtijdig te identificeren en aanbevelingen te doen voor verbeteringen in processen en controles, nog voordat issues daadwerkelijk impact kunnen hebben.
    
2. Prestatieverbetering: Een sportarts analyseert de prestaties van atleten en biedt gerichte adviezen om hun prestaties te verbeteren. Op dezelfde manier analyseert een internal auditor de diverse functies binnen een organisatie en streeft naar optimalisatie van de bedrijfsvoering, waardoor de organisatie efficiënter en effectiever kan functioneren.
    
3. Samenwerking en communicatie: In de sportwereld werkt de sportarts nauw samen met trainers, fysiotherapeuten, en de atleten zelf om een geïntegreerde aanpak van gezondheid en prestatie te garanderen. Zo werkt de internal auditfunctie multidisciplinair en samen met andere afdelingen (denk aan het 3Lines-model).
    
4. Aanpassingsvermogen: Sportartsen moeten snel kunnen reageren op nieuwe blessures, veranderende omstandigheden en de ontwikkeling van de sportwetenschap. Zo moeten ook internal auditors adaptief zijn, klaar om hun methoden en focus aan te passen als de externe en interne bedrijfsomgeving verandert.
    

Conclusie

De metaforen van zowel de navigator als de sportarts bieden een rijkere en meer positieve beschrijving van de rol van de internal auditor dan die van de waakhond. Ze benadrukken de proactieve, preventieve, en strategische waarde die internal auditors toevoegen aan hun organisaties. 
Deze metaforen verschuiven het beeld van een afwachtende en mogelijk afschrikkende figuur (soms ook wel de ‘politieagent’ genoemd) naar een van een essentiële, ondersteunende partner in de voortdurende evaluatie en prestatieverbetering van de organisatie. Door deze invalshoeken te gebruiken, kunnen we de perceptie van internal auditing transformeren en de waardering voor dit cruciale beroep binnen organisaties en bij potentiële toetreders tot het vak  verhogen.