
Voor een Internal Auditdienst is het een uitdaging om met juiste aanbevelingen te komen bij het management. Aanbevelingen die oplossingsrichtingen bieden om de kernoorzaak van een tekortkoming weg te nemen. Immers dan is er sprake van een structurele aanpak van de tekortkoming. Het is een uitdaging om een goede oorzaakanalyse uit te voeren. Men moet over voldoende kennis van de oorzaakanalyse methoden beschikken om, afhankelijk van de context, een geschikte methode te kunnen kiezen en over voldoende vaardigheden om die vervolgens goed toe te passen. In het IIA-artikel ‘Oorzaakanalyses in het kader van audits’ d.d. december 2014 is aandacht besteed aan een aantal methoden/technieken die gebruikt kunnen worden bij een oorzaakanalyse. In bijgaand artikel gaan we hierop verder door een beschrijving te geven van onze ervaringen met het toepassen van enkele root cause analyses in de praktijk. De overeenkomst tussen deze ervaringen is dat het root cause analyses zijn die betrekking hebben op complexe bevindingen. Hiermee willen wij aangeven dat het ook mogelijk is om bij ingewikkelde problematieken een deugdelijke root cause analyse uit te voeren. We beschrijven in dit artikel zes voorbeelden voor het uitvoeren van een oorzaakanalyse, ieder vanuit een ander gezichtspunt gestart. De methoden geven bij elk voorbeeld inzicht in de grondoorzaken van de onderkende problematieken. Kenmerkend is dat bij deze aanpakken sprake is van een complexe bevinding c.q. problematiek. Een algemene definitie van ‘complex’ is: “zeer samengesteld en daardoor moeilijk te doorgronden”. In het kader van dit artikel breiden we deze definitie uit met elementen van oorzaakanalyses en komen we tot de volgende omschrijving van ‘een complexe bevinding’: “Een complexe bevinding is een uitkomst van een onderzoek waarbij de oorzaak niet eenvoudig (bij één partij) te achterhalen is. Het is mogelijk dat er sprake is van meerdere oorzaken, die eventueel een relatie met elkaar hebben en in samenhang een probleem hebben veroorzaakt. Kenmerkend is dat er een diepgaande analyse nodig is, hetzij met behulp van meerdere deskundigen, hetzij door het toepassen van meerdere methoden en technieken om de oorzaak/oorzaken te kunnen achterhalen”. In dit artikel zullen we, na een inleiding in hoofdstuk 1, in hoofdstukken 2 en 3 achtereenvolgens een beschrijving geven van de verschillende aanpakken voor oorzaakanalyses en een voorbeeld van de toepassing. Uit onze ervaring blijkt tevens dat de rol van de auditor bij het uitvoeren van de oorzaakanalyse kan verschillen. We zullen hier dan ook in hoofdstuk 4 specifieke aandacht aan besteden.