Stem je brein af op innovatie

Kun je je brein afstemmen op innovatie? Tijdens het IIA Congres 2018 liet Paul Smit, de afsluitende keynote spreker van de eerste congresdag, ons een kijkje nemen in ons eigen brein. Hij liet ons zien hoe ons brein werkt én hoe innovatie werkt.

Ons brein kan rare dingen doen. Denk hierbij aan de vele brainteasers die er in omloop zijn: zie je cirkels of vierkanten, zie je een haas of een eend, hoeveel gezichten zijn er in de boom verwerkt? Je hersenen werken met aannames en aannames werken binnen één seconde. De aannames die je hersenen maken, zijn echter niet altijd de juiste. Hoor je een heavy metal nummer, dan zie je een bepaalde muzikant voor je, maar er zijn ook andere soorten muzikanten…

Onze hersenen werken heel subjectief en selectief. Wat de waarheid is, weten we nooit, want dit ligt eraan hoe je kijkt. Wat je perspectief is. Om dergelijke brainteasers te doorzien, moet je op een andere manier naar hetzelfde kijken. Innovatie is ook op een andere manier naar hetzelfde kijken. Dit vindt je brein echter lastig. Want je hersenen zijn geconditioneerd om alles met zo min mogelijk energie te doen. Meer dan 99% van wat we dagelijks doen, gaat automatisch en onbewust. Daarom is creatief zijn en out of the box denken voor veel mensen ook zo moeilijk.

Je brein heeft z'n eigen mening

Doe je armen eens over elkaar. Welke arm ligt bovenop? Doe je andere arm eens bovenop. Lukt dat meteen? En hoe voelt dat? Waarschijnlijk vindt je brein dit raar. Je brein heeft z'n eigen mening. Zo werkt dat ook met innovaties. “Maar ik/wij doen het altijd zo”. Nog iets leuks: wissel eens twee keukenlades om - het duurt tenminste 21 dagen voordat je niet meer de verkeerde lade opendoet. Deze conditionering geldt op alle vlakken en in alle vakgebieden.

Bewust verwerkt je brein 60 bits per seconde, terwijl dit onbewust maar liefst 11.200.000 bits per seconde zijn. Je onderbewuste weet dus eerder wat je gaat doen dan je bewuste. In je bewuste beta staat ben je alert en productief, met een focus op creatie en je aandacht naar buiten gericht. In de alfa staat ben je ook wel bewust, maar tevens ontspannen. In deze staat verwerken je hersenen informatie en komt je creativiteit naar boven. Brainstormen werkt dus niet. Je kunt je hersenen niet dwingen creatief te zijn. Je kunt beter even niks doen, dan komt je innovatieve brein pas op gang.

Niet ieder brein is creatief

Met innovatie wil je iets doen wat nooit eerder gedaan is. Maar dat hoeft niet op een hoogdravende manier te zijn. Denk aan de Top 2000. Daar staan een flinke hoop innovatieve muzieknummers in. Bovendien wordt er nog dagelijks creatief muziek gemaakt. En dat allemaal met slechts 12 muzieknoten.

Helaas is niet ieder brein even creatief. Het brein bestaat uit enkele stofjes en bij iedereen heeft een ander stofje de overhand. Testosteron maakt mensen krachtig en verkleint het inlevingsvermogen. Oestrogeen maakt mensen zorgzaam en empathisch. Serotonine maakt mensen tevreden en zorgt ervoor dat ze overzicht houden. Dopamine maakt mensen alert en creatief. Wil je gaan innoveren, dan heb je aan een team van serotonine mensen dus niet veel, maar met alleen dopamine mensen wordt het chaos. Daarom heb je ook altijd een mix van verschillende soorten mensen nodig.

Innovatie = veiligheid + plezier + doel

Bovendien bestaat ons brein niet uit één deel, maar uit drie delen. Het oudste deel, ons reptielenbrein, biedt ons veiligheid. Dit deel van de hersenen zorgt voor supersnelle reacties, zoals je hand terugtrekken als je op een hete kachel leunt. Daar hoef je niet eens over na te denken. Het tweede deel is ons zoogdierenbrein, dat deel zorgt voor onbewuste processen: als je fruit in het zicht hebt staan, eet je meer, want dan hoef je geen moeite voor te doen. Dit deel van je brein gaat voor gemak en plezier. Het jongste deel van ons brein, de neocortex, is voor het bewust verwerken van informatie en zorgt ervoor dat wij een doel willen nastreven.

Voor innovatie heb je ook deze drie delen nodig: Eerst moet men weten dat er veiligheid is, dan moet je plezier toevoegen en vervolgens moet je een nastreefbaar doel hebben. Dan kom je ver met innovatie!